Prącie
Prącie, członek (łacina: penis) jest częścią układu moczowo – płciowego mężczyzny. Zbudowany jest z różnych tkanek m.in., mięśni, nerwów, naczyń krwionośnych i skóry. Główna część prącia to trzon a część dystalna to żołądź, która pokryta jest napletkiem. U niektórych mężczyzn (najczęściej w wieku niemowlęcym, dziecięcym) z przyczyn zdrowotnych lub kulturowych usuwany jest napletek – zabieg nazywa się obrzezaniem (łacina: circumcisio).
W wewnątrz prącie składa się z trzech komór (przestrzeni) wypełnionych siecią naczyń krwionośnych. Dwie z nich położone są w przedniej części prącia, nazywają się ciałami jamistymi (łacina: corpora cavernosa) a trzecia przestrzeń położona jest poniżej, nazywa się ciałem gąbczastym (łacina: corpora spongiosa) i zakończona jest w formie żołędzi prącia.
Mocz i nasienie przechodzą przez prącie w cewce moczowej i gdy jest otwarte ujście zewnętrzne cewki (łacina: meatus) wydalane są na zewnątrz.
Wzwód (łacina: erectio) wywoływany jest przez sygnał przekazywany przez nerwy, który powoduje zatrzymanie (gromadzenie) krwi w naczyniach ciał jamistych, co z kolei powoduje usztywnienie i wydłużenie prącia. Po wytrysku (łacina: eiaculatio) następuje odpływ krwi i prącie ponownie staje się miękkie. Nasienie, sperma (łacina: semen) składa się z wydzieliny produkowanej przez gruczoł krokowy i pęcherzyki nasienne a także z plemników pochodzących z jąder. Podczas wytrysku, dzięki skurczom właściwych mięśni, nasienie przechodzi przez cewkę i jej ujście zewnętrzne.
Jakie są czynniki ryzyka dla raka prącia?
Jako czynnik ryzyka określamy wszystko to, co wpływa na szansę powstania choroby, jaką jest rak. Różne nowotwory złośliwe mają różne czynniki ryzyka. Przykładowo ekspozycja skóry na ostre słońce stanowi czynnik ryzyka rozwoju raka skóry. Palenie tytoniu jest uznanym czynnikiem wielu nowotworów złośliwych. Jednakże istnienie czynników ryzyka nie daje nam wystarczającej odpowiedzi. Narażenie na konkretny czynniki czy też na kilka czynników nie oznacza od razu, że zachorujemy. Z drugiej jednak strony niektórzy ludzie, u których rozwinął się rak prącia, nie wykazywali występowania jakichkolwiek czynników ryzyka. Nawet jeżeli jest się narażonym na czynniki ryzyka determinujące rozwój raka prącia, niemożliwe jest stwierdzenie, w jakim stopniu dany czynnik może mieć wpływ na powstanie nowotworu. Naukowcy wyodrębnili kilka czynników ryzyka, które silniej niż inne wpływają na rozwój raka prącia.
Obrzezanie
Podczas obrzezania usuwany jest cały napletek (lub jego część). Procedurę tę wykonuje się często u niemowląt, aczkolwiek może ona zostać przeprowadzona w późniejszym okresie życia. Obrzezanie wydaje się chronić przed rozwojem raka prącia, jeśli zostało przeprowadzone w wieku dziecięcym. Mężczyźni, którzy zostali poddani obrzezaniu jako dzieci mają mniejszą szansę na rozwój raka prącia niż ci, którzy takiemu zabiegowi nie zostali poddani. Badania tego schorzenia nie udowodniły takiego samego ochronnego efektu, jeśli napletek został usunięty po osiągnięciu okresu dojrzałości. Niektóre prace sugerują nawet istnienie wyższego ryzyka zachorowania na raka prącia wśród mężczyzn, którzy zostali obrzezani jako dorośli. Przyczyna tego stanu nie została dostatecznie wyjaśniona, lecz może być związana z występowaniem innych czynników ryzyka.
U mężczyzn, których obrzezano, nie może rozwinąć się stulejka, jak i niemożliwe jest zbieranie się materiału zwanego mastką. Mężczyźni z gromadzącą się mastką lub stulejką wykazują znacznie podwyższone ryzyko rozwoju raka prącia. Dodatkowo obrzezani mężczyźni w mniejszym stopniu wykazują tendencję do zainfekowania się wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) nawet wtedy, gdy uwzględnimy różnice w zachowaniach seksualnych.
Infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) stanowi grupę ponad 100 typów wirusa. Nazwany został wirusem brodawczaka, ponieważ niektórzy przedstawiciele wykazują typową formę rozwoju zwaną brodawką. Brodawki nie są nowotworami i dużo częściej określa się je jako kłykciny, kurzajki. Różne typy HPV wywołują różne rodzaje brodawek w różnych regionach ciała. Niektóre typy wywołują zwyczajne brodawki dłoni i stóp. Inne typy powodują brodawki warg i języka.
Niektóre HPV mogą występować na zewnętrznych narządach płciowych żeńskich i męskich, a także w okolicy odbytu, powodując wypukłe, wznoszące się brodawki. Mogą być one ledwo widoczne lub przyjmować ogromne rozmiary. Medyczne określenie brodawek okolicy genitaliów to kłykciny kończyste. Dwa typu HPV – HPV 6 i HPV 11 – wywołują większość brodawek okolic intymnych. Oba typy są rzadko powiązane z nowotworami złośliwymi i dlatego nazywa się je HPV niskiego ryzyka. Jakkolwiek inne typy HPV są odpowiedzialne za powstawanie raka; określa się je jako HPV wysokiego ryzyka. Zaliczamy do nich HPV 18, HPV 18, HPV 31 i inne. Infekcja HPV wysokiego ryzyka może nie dawać uchwytnych gołym okiem objawów, aż do momentu rozwinięcia się zmiany przedrakowej lub raka.
Infekcja HPV jest stwierdzana u około połowy wszystkich pacjentów chorych na raka prącia. Badacze uważają, że infekcja HPV stanowi ważny czynnik ryzyka rozwoju raka prącia. Zakażenie HPV może być także powiązane z występowaniem innych nowotworów, włącznie z rakiem szyjki macicy, pochwy, sromu u kobiet a także raka odbytu u obojga płci. Stanowi ono także czynnik rozwoju niektórych nowotworów gardła (u kobiet i mężczyzn).
HPV jest przekazywany z jednej osoby na drugą poprzez kontakt skóry ze skórą zainfekowanej części ciała. HPV może zostać przekazany podczas seksu – włączając w to stosunek pochwowy, analny i oralny – jednakże seks nie jest niezbędny do przeniesienia zakażenia. Jedyne, co jest niezbędne, to kontakt z zakażoną skórą okolicy zajętej przez HPV. Infekcja HPV zdaje się mieć możliwość przenoszenia z jednej części ciała na inną; na przykład zakażenie może mieć swój początek na prąciu, po czym może przenieść się w okolicę odbytu. Jedyną drogą do całkowitej ochrony przed analną lub genitalną infekcją HPV jest niedopuszczenie do kontaktu innej osoby z tą okolicą naszego ciała.
Palenie papierosów
Mężczyźni palący papierosy są bardziej narażeni na rozwinięcie się raka prącia niż ci, którzy nie palą. Palacze, którzy dodatkowo zostali zainfekowani HPV, wykazują jeszcze większe ryzyko. Palenie wystawia Twój organizm na kontakt z wieloma substancjami rakotwórczymi. Te niebezpieczne substancje zostają wprowadzone prosto do płuc, skąd są absorbowane do krwi. Wraz z prądem krwi mogą przedostać się do każdego zakątka naszego organizmu. Naukowcy uważają, że wspomniane substancje uszkadzają DNA komórek prącia, co może prowadzić do rozwoju raka prącia. Palenie zwiększa także ryzyko zakażenia HPV, prawdopodobnie oddziałując na funkcje układu immunologicznego.
Leczenie światłem UV łuszczycy
Mężczyźni cierpiący na chorobę skóry zwaną łuszczycą czasem leczeni są związkami chemicznymi o nazwie „psoraleny”, powstającymi podczas ekspozycji organizmu na światło ultrafioletowe A (UVA). Terapia ta zwana jest terapią PUVA. Mężczyźni, którzy poddani zostali takiemu leczeniu mogą wykazywać podwyższony stopień ryzyka rozwoju raka prącia. Z powodu istniejącego zagrożenia mężczyźni leczeni metodą PUVA powinni zakrywać genitalia podczas terapii.
Wiek
Ryzyko rozwoju raka prącia rośnie wraz z wiekiem. Około 4 na 5 przypadków choroby zostało zdiagnozowanych w grupie mężczyzn powyżej 55 roku życia.
AIDS
Mężczyźni chorzy na AIDS (angielski: Acquired Immune Deficiency Syndrome, Zespół nabytego niedoboru odporności) wykazują znacznie wyższe ryzyko rozwoju raka prącia. Wydaje się być ono związane z osłabioną odpowiedzią układu immunologicznego, aczkolwiek czynniki składające się na tryb życia tych pacjentów mogą odgrywać istotną rolę. W niektórych badaniach HIV-pozytywni (angielski: human immunodeficiency virus, Ludzki wirus niedoboru odporności) mężczyźni chorzy na raka prącia, częściej palili papierosy oraz częściej byli zakażeni wirusem HPV w porównaniu do HIV-negatywnych mężczyzn chorych na raka prącia.
Czy rak prącia może zostać wcześnie wykryty?
Nie ma powszechnie stosowanego, rekomendowanego testu przesiewowego w kierunku raka prącia, jednakże wiele przypadków można wykryć bardzo wcześnie.
Praktycznie wszystkie nowotwory złośliwe prącia biorą swój początek w skórze, tym samym mogą zostać zauważone we wczesnym stadium rozwoju choroby. Rak rozpoczynający się pod napletkiem może nie być uchwycony tak szybko, szczególnie jeśli współwystępuje stulejka (przewężenie skóry napletka). Niektóre nowotwory prącia mogą dawać objawy podobne do powstających przy okazji innych schorzeń.
Nawet jeśli mężczyzna widzi lub odczuwa niepokojące objawy, może nie rozpoznać, że wymagają one niezwłocznej konsultacji medycznej. Należy natychmiast udać się do swojego lekarza, jeżeli stwierdzono pojawienie się nowej narośli bądź też innej nieprawidłowości na prąciu, nawet jeśli nie jest ona bolesna. Zmiany takie jak brodawki, pęcherze, nadżerki, owrzodzenia, białe plamki lub inne zlokalizowane w tej okolicy muszą zostać obejrzane przez lekarza. Większość tych zmian to nie nowotwory, natomiast mogą one być spowodowane infekcją lub innym stanem wymagającym leczenia.
Niestety niektórzy mężczyźni unikają wizyty u lekarza w związku z pojawieniem się zmian na prąciu. Wielu z nich opóźnia rozpoczęcie leczenia przez rok lub dłużej od momentu zaobserwowania zmian.
Gdy rak zostanie wykryty wcześnie, może zostać usunięty z niewielkim tylko uszkodzeniem prącia. Im później rak zostanie zdiagnozowany, tym bardziej prawdopodobna będzie konieczność usunięcia części lub nawet całego prącia celem leczenia przeciwnowotworowego. Często też wymagane jest zastosowanie bardziej inwazyjnego leczenia, które jednak może być niebezpieczne dla życia.
Rokowanie dla raka prącia
Rokowanie to sposób na określenie prognozy zarówno przez lekarzy, jak i pacjenta w zależności od typu i stopnia zaawansowania raka prącia. Niektórzy ludzie chcą znać statystyki, podczas gdy dla innych nie będą one pomocne, a nawet niepożądane. Gdy zdecydujesz, że wolisz nie wiedzieć, przestań czytać w tym miejscu i zacznij od następnego akapitu.
Ponieważ rak prącia nie jest częsty, trudno jest określić konkretne rokowanie, bazując na klasyfikacji TNM nowotworów. Poniższe liczby pochodzą z bazy danych Narodowego Instytutu Onkologii SEER, zawierającej dane zebrane od ponad tysiąca mężczyzn ze zdiagnozowanym rakiem prącia w latach pomiędzy 1998 a 2001 r.:
Zmiany łagodne prącia
Nieprawidłowe zmiany na prąciu nie zawsze oznaczają raka, mogą być tzw. zmianami łagodnymi, czyli nie powodować przerzutów. Najczęściej wyglądają jak brodawki, przebarwienia, plamy na skórze. Podobnie jak rak prącia najczęściej zmiany łagodne występują na żołędzi lub napletku ale także mogą występować na skórze trzonu.
Brodawki - Kłykciny
Są drobnymi brodawkami na skórze wyglądem przypominające malutkie kalafior. Mogą być tak małe że tylko uzbrojonym okiem (powiększenie) mogą być widoczne, ale także mogą mieć średnicę kilku centymetrów. Kłykciny wywoływane są przez wirusa brodawczaka ludzkiego (angielski: human papilloma virus, HPV ).
Choroba Bowena
Ogniska chorobowe występują najczęściej w powierzchownej warstwie skóry trzonu prącia, pod postacią od małych, płasko wyniosłych zmian rumieniowych (wyglądem przypominają krostę) przez ogniska z widocznym wałem naciekowym, po plamy z owrzodzeniem w środku. Dotyczą najczęściej młodych mężczyzn. Choroba Bowena może być mylona w rozpoznaniu z podobnie wyglądającym rakiem wczesnej fazy tzw. rakiem in situ (łacina: carcinoma in situ).
Nowotwory złośliwe prącia
Poszczególne tkanki prącia zawierają określone typy komórek. Różne rodzaje nowotworów złośliwych prącia (rak prącia) mogą rozwinąć się ze wszystkich jego komórek. Istotne są różnice, ponieważ one determinują stopień złośliwości oraz określają rokowanie dla danego typu nowotworu, a także rodzaj niezbędnego leczenia. Praktycznie wszystkie nowotwory złośliwe prącia biorą swój początek z tkanki nabłonkowej prącia.
Rak płaskokomórkowy
Około 95% nowotworów złośliwych prącia rozwija się z płaskich komórek nabłonka płaskiego. Rak płaskonabłonkowy (angielski: squamous cell carcinoma) może rozwinąć się na całej powierzchni prącia. Większość tego typu nowotworów złośliwych umiejscawia się na napletku (u mężczyzn, którzy nie zostali obrzezani) lub na żołędzi. Wykazują powolny wzrost. Jeśli zostanie wykryty we wczesnym stadium rozwoju, zazwyczaj udaje się ten nowotwór całkowicie wyleczyć.
Guz Buscke-Lowensteina
Jest to rzadka postać raka płaskonabłonkowego, który może się pojawiać na skórze także w innej lokalizacji. Ten typ nowotworu wygląda w znacznej mierze jak łagodna brodawka okolic intymnych. Wykazuje tendencje do powolnego wzrostu, aczkolwiek może przyjmować ogromne rozmiary. Wrasta głęboko w otaczające tkanki prącia, jednak rzadko kiedy daje przerzuty do innych rejonów ciała.
Rak przedinwazyjny (CIS)
Jest to najwcześniejsze stadium raka płaskonabłonkowy prącia. Na tym etapie komórki rakowe udaje się wykryć tylko w najwyższej warstwie skóry. Oznacza to, że rak nie zdążył jeszcze wrosnąć w głębiej położone tkanki. W zależności od lokalizacji CIS na prąciu lekarz może użyć różnych nazw dla tej samej choroby. CIS żołędzi jest czasem nazywany erytroplazją Queyrata. Z kolei ten sam stan, stwierdzony na trzonie prącia (lub innej części genitaliów), nosi nazwę choroby Bowena.
Jak diagnozuje się raka prącia?
Szereg objawów może sugerować, że mężczyzna choruje na raka prącia, lecz każdorazowo niezbędne do potwierdzenia diagnozy są badania.
Objawy raka prącia
W większości przypadków pierwszym objawem raka jest zmiana skóry na prąciu. Skóra może zmienić kolor, stać się cieńsza lub może dojść do uwypuklenia tkanek okolicy. Niektórzy mężczyźni zauważą owrzodzenie (nadżerka) lub guzek na prąciu. Ww. najczęściej znajdowane są na żołędzi lub na napletku, aczkolwiek mogą pojawić się też na trzonie prącia. Owrzodzenie czy guzek są najczęściej niebolesne, choć w niektórych sytuacjach mogą dawać wyraźne dolegliwości bólowe.
Niekiedy rak objawia się jako zaczerwienienie, aksamitna wysypka, małe krostki albo płaska, błyszcząca, brązowa narośl. Pozostają one niewidoczne tak długo, jak napletek jest „naciągnięty”. Pod napletkiem mogą kryć się utrzymujące się upławy, często o nieprzyjemnym zapachu.
Opuchlizna na końcu prącia, szczególnie jeśli napletek jest zwężony, stanowi kolejny charakterystyczny symptom raka prącia.
Jeśli nowotwór ma punkt wyjścia z prącia, bardzo często przemieszcza się w początkowym stadium do węzłów chłonnych pachwin. Powoduje to opuchnięcie węzłów tej okolicy. Węzły chłonne, wielkości ziarna fasoli, są skupiskami komórek układu immunologicznego, zwalczającymi infekcje. Zazwyczaj są ledwo wyczuwalne. Ulegając powiększeniu, mogą być łatwo wyczuwalne pod skórą. Nie oznacza to od razu raka – często podobne objawy dają stany łagodne, takie jak infekcja, która może być przyczyną powiększenia węzłów chłonnych pachwinowych.
Wywiad i badanie fizykalne
Twój lekarz dokładnie obejrzy okolice intymne w poszukiwaniu objawów raka prącia czy innych problemów zdrowotnych. Zmiany w okolicy prącia zazwyczaj dotykają skóry prącia, tym samym lekarz często stwierdza nowotwór lub inne nieprawidłowości poprzez dokładne przyjrzenie się prąciu.
Jeśli objawy i/lub badanie fizykalne sugerują, że pacjent może chorować na raka prącia, zostanie poddany badaniom. Do tych badań zalicza się biopsja i badania obrazowe.
Biopsja
Biopsja jest niezbędna do postawienia dokładnej diagnozy. Polega ona na pobraniu niewielkiego skrawka (wycinka) tkanki z nieprawidłowej okolicy i wysłaniu jej do histopatologa, który, oglądając tkankę pod mikroskopem, stwierdza, czy są obecne komórki nowotworowe. Wynik jest zazwyczaj znany w przeciągu kilku dni, jednak w niektórych przypadkach oczekiwanie na wynik może trwać dłużej.
Chirurgiczna ocena węzłów chłonnych
Pacjenci cierpiący na raka, który wrósł głęboko w tkankę prącia, zazwyczaj wymagają sprawdzenia okolicznych (najczęściej pachwinowych i miedniczych) węzłów chłonnych w poszukiwaniu przerzutów. Procedurę tę przeprowadza się w celu określenia stadium rozwoju nowotworu już po zdiagnozowaniu raka.
Badania obrazowe
Do badań obrazowych zaliczamy zdjęcie rentgenowskie, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny i ultrasonografię. Jeżeli lekarz stwierdzi, że rak jest zaawansowany lub daje przerzuty, może zalecić wykonanie jednego lub większej ilości badań obrazowych.
Nawrót nowotworu
O nawrocie mówimy, gdy w trakcie leczenia dochodzi do zaniku nowotworu, po czym następuje jego wznowa. Nawrotowy rak prącia może pojawić się na prąciu lub innej części ciała
Jak leczy się raka prącia?
W ostatnich latach nastąpił znaczny postęp w zakresie metod terapeutycznych nowotworów złośliwych prącia. Medycyna i sposoby leczenia poczyniły ogromny krok naprzód. Metody chirurgiczne rozwinęły techniki mikroskopowe, odkryto użyteczność laserów, a także wiadomo więcej o dobroczynnym skutku promieniowania.
Podjęcie decyzji o leczeniu raka prącia.
Po zdiagnozowaniu i sklasyfikowaniu raka zespół lekarzy zajmujących się Twoim nowotworem przedyskutuje razem z Tobą wszystkie możliwe opcje terapeutyczne.
Do głównych form leczenia, które mogą zostać zaordynowane podczas terapii raka prącia należą:
Leczenie chirurgiczne należy do głównych metod terapeutycznych dla niemal każdego typu raka prącia, jednak niekiedy może potrzebne okazać się konieczne użycie promieniowania albo zamiast operacji, albo jako oprócz niej. Chemioterapia jest najczęściej stosowana, gdy stwierdza się istnienie przerzutów.
Celem Twojego zespołu onkologicznego jest efektywne leczenie nowotworu z jednoczesnym uwzględnieniem zachowania wyglądu i funkcji Twojego prącia. W sytuacji, gdy rak nie może zostać wyleczony, celem nadrzędnym może stać się samo jego usunięcie lub zniszczenie aby zapobiec rozrastaniu się nowotworu, przerzutowaniu czy też nawrotowi choroby. Czasami leczenie sprowadza się do złagodzenia objawów, takich jak krwawienia czy ból, nawet jeśli Ty sam nie zostaniesz wyleczony.
Leczenie chirurgiczne raka prącia
Leczenie operacyjne jest najpowszechniejszą metodą leczenia raka prącia. Jeśli rak został odkryty wcześniej, nowotwór można wyleczyć bez usuwania części prącia. Jeżeli natomiast diagnozę postawiono już w zaawansowanym stadium, może nastąpić usunięcie całego prącia bądź jego części wraz z nowotworem. Twój zespół przedyskutuje z Tobą wszystkie opcje leczenia, co da Ci najlepszą szansę na wyleczenie przy zachowaniu takiej ilości tkanek prącia, jak to tylko możliwe. Pacjenci, u których rak wrósł głęboko w prącie (stopień T2 lub wyższy), zazwyczaj wymagają usunięcia także pobliskich węzłów chłonnych w celu określenia, czy doszło do przerzutów. Zamiast usuwać wszystkie węzły chłonne pachwiny, niektórzy lekarze preferują wykonanie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej, o czym także szeroko dyskutuje się. Stosowanych jest kilka technik operacyjnych.
Obrzezanie
Podczas tego zabiegu usuwany jest napletek oraz skóra pod nim. Metoda ta często powoduje usunięcie nowotworów ograniczonych do napletka.
Ponadto, obrzezanie wykonuje się w celu usunięcia napletka przed napromieniowaniem prącia. Promieniowanie może spowodować opuchliznę i zaciśnięcie napletka, co mogłoby przyczynić się do powstania innych problemów.
Proste wycięcie guza
Tkankę rakową wycina się nożem chirurgicznym wzdłuż długiej osi prącia, z niewielkim marginesem zdrowej skóry. Jeżeli nowotwór jest niewielki, pozostała skóra może z powrotem zostać zaszyta. Jest to równoznaczne z pobraniem materiału do badania histopatologicznego.
Z kolei w zabiegu szerokiego miejscowego cięcia tkanka nowotworowa jest usuwana wzdłuż długiej osi prącia z dużym marginesem zdrowych tkanek wokół (nazywamy to szerokim marginesem). Usunięcie zdrowych tkanek jeszcze bardziej zmniejsza prawdopodobieństwo zachowania jakiejkolwiek komórki nowotworowej. Jeżeli zostało zbyt mało skóry, aby zakryć wycięty obszar, pobiera się skórę z innego obszaru ciała w celu wytworzenia łaty, pokrywającej wskazany obszar.
Chirurgia laserowa
Wykorzystana zostaje wiązka lasera powodująca wyparowanie/spalenie komórek nowotworowych. Metoda bardzo przydatna szczególnie w leczeniu raka płaskonabłonkowego in situ (zajmującego tylko powierzchowne warstwy skóry) oraz cienkich bardzo płytkich raków podstawnokomórkowych.
Kriochirurgia
Powoduje zamrożenie komórek rakowych przy użyciu zgłębnika z ciekłym azotem. Metoda wykorzystywana do leczenia rzadkich typów raka płaskonabłonkowego żołędzi.
Częściowa lub całkowita penektomia
Jest to operacja częściowej lub całkowitej amputacji prącia. Uchodzi za najbardziej efektywną metodę leczenia raka prącia, który wrósł głęboko w prącie. Celem jest usunięcie raka w całości. Aby wykonać taką operację, chirurg musi usunąć także część prawidłowo wyglądającego prącia. Chirurg będzie próbował zostawić tak wiele tkanki, jak to tylko możliwe. Zabieg nazywamy częściową penektomią tylko wtedy, gdy usunięty zostaje sam koniec prącia (oraz niewielka ilość sąsiadujących tkanek).
Jeśli natomiast nie można pozostawić takiej ilości tkanki, aby możliwy był akt mikcji w pozycji stojącej bez przeciekania, wykonuje się całkowitą penektomię. Operacja powoduje amputację całego prącia. Chirurg tworzy nowe ujście dla moczu, w okolicy krocza, czyli okolicy pomiędzy moszną a odbytem. Nazywamy to uretrostomią kroczową. Mikcja nadal jest świadomie kontrolowana, ponieważ zwieracz pęcherza pozostaje nienaruszony, jednakże koniecznym jest przybieranie pozycji siedzącej.
Chirurgiczne usunięcie węzłów chłonnych
U pacjentów z chorobą nowotworową, u których doszło do znacznego rozwinięcia się choroby (stadium T2 lub wyższe) zazwyczaj niezbędne jest usunięcie okolicznych (najczęściej pachwinowych i miedniczych) węzłów chłonnych w celu sprawdzenia, czy nie doszło do przerzutów.
Biopsja węzła wartowniczego
Pozwala ona chirurgowi ocenić, czy zajęte są węzły chłonne pachwinowe, bez konieczności ich usuwania. Wykonywana jest, gdy węzły chłonne nie są powiększone, lecz istnieje szansa, że nowotwór dał przerzuty.
Chirurg odnajduje pierwszy węzeł chłonny, który drenuje okolicę nowotworu (zwany węzłem wartowniczym) i usuwa go. Jeżeli rak dał już przerzuty poza tkanki prącia, wspomniany węzeł jest najczęściej zajęty przez przerzuty. Gdy węzeł wartowniczy zawiera komórki rakowe, wykonuje się bardziej rozległą operację usunięcia węzłów chłonnych zwaną limfadenektomią pachwinową. Natomiast gdy brak w tkance węzła wartowniczego komórek rakowych, chirurg nie usuwa innych węzłów chłonnych.
Limfadenektomia pachwinowa (usunięcie węzłów chłonnych pachwinowych)
Znaczna ilość mężczyzn z rakiem prącia w chwili postawienia diagnozy ma opuchnięte pachwinowe węzły chłonne. Wymagają one usunięcia, gdy zawierają komórki nowotworowe. Około połowa przypadków opuchnięcia związana jest z infekcją lub zapaleniem – nie rakiem. Jeśli węzeł chłonny jest spuchnięty, lekarz rutynowo podaje antybiotyk przez 4 do 6 tygodni, natychmiast po usunięciu głównej części guza prącia. Jeżeli w tym czasie opuchlizna nie zejdzie, wtedy druga operacja, zwana limfadenektomią pachwinową, powoduje całkowite usunięcie wspomnianych węzłów.
Radioterapia raka prącia
W sytuacji, gdy nowotwór opanował kilka grup węzłów chłonnych, radioterapia jest wykorzystywana równolegle z chirurgicznym usunięciem węzłów chłonnych w celu zredukowania ryzyka nawrotu choroby. Radioterapia może być także zastosowana w leczeniu zaawansowanej postaci raka, by zapobiec rozrostowi tkanki rakowej oraz łagodzeniu objawów spowodowanych przez nowotwór.
Chemioterapia raka prącia
Chemioterapia (często potocznie nazywana „chemią”) polega na użyciu leków do zniszczenia raka. Stosuje się dwa typu chemioterapii w leczeniu raka prącia: chemioterapia miejscowa i układowa.
Chemioterapia miejscowa
Chemioterapia miejscowa polega na nałożeniu leku przeciwrakowego bezpośrednio na skórę zamiast podania doustnego lub iniekcji dożylnej. Lekiem najczęściej stosowanym w chemioterapii miejscowej raka prącia jest 5-fluorouracyl (5-FU), który aplikuje się codziennie przez kilka tygodni.
Nałożony bezpośrednio na skórę w formie kremu 5-FU dotrze do komórek rakowych w pobliżu powierzchni skóry, natomiast nie jest w stanie dosięgnąć położonych głębiej tkanek lub przerzutów. Z tego powodu terapia 5-FU zazwyczaj jest stosowana tylko w przypadku stanów przedrakowych oraz carcinoma in situ.
Ponieważ lek nie przenika do całego organizmu, działania niepożądane, które często występują podczas chemioterapii układowej, w trakcie chemioterapii miejscowej nie mają miejsca.
Nawrót nowotworu
Leczenie nawrotów choroby zależy przede wszystkim od miejsca, w którym rak pojawił się ponownie oraz od tego, jakie leczenie było wcześniej zastosowane. Jeżeli dotychczas nie została wykonana penektomia, nawroty raka prącia można leczyć chirurgicznym usunięciem narządu. Pewną opcję terapeutyczną stanowi radioterapia. Chirurgia i/lub radioterapia prezentują możliwości w leczeniu niektórych nowotworów, które nawracają do węzłów chłonnych. Chemioterapia może być pomocna w leczeniu bardziej zaawansowanej postaci nawracającego raka prącia. Wspomniane nowotwory są bardzo trudne do leczenia, dlatego mężczyźni często zastanawiają się nad wzięciem udziału w badaniach klinicznych lub w nowoczesnych formach leczenia.
Badania kontrolne
Gdy leczenie dobiega końca, lekarz prowadzący nadal będzie Cię skrupulatnie nadzorował. Bardzo istotną kwestią jest stawianie się na wszystkie wizyty kontrolne. Podczas wizyt lekarz zapyta o wszystkie ewentualne problemy, które możesz mieć, przeprowadzi badania i testy laboratoryjne lub badanie RTG lub tomografię komputerową w celu wykluczenia choćby najmniejszych objawów raka bądź działań niepożądanych leków. Praktycznie każde leczenie przeciwnowotworowe daje skutki uboczne. Niektóre mogą się utrzymywać przez kilka tygodni a nawet miesięcy, inne przez całe życie. W tym momencie jest czas na rozmowę z Twoim zespołem onkologicznym na temat zmian, jakie zaszły w Twoim życiu, problemów, które zaobserwowałeś, zadawania pytań i rozwiewania wątpliwości.
Nawet jeśli program leczenia definitywnie dobiegnie końca, niewykluczone jest, że będziesz musiał spotykać się ze swoim onkologiem przez wiele lat.
Psychiczne i emocjonalne aspekty leczenia raka prącia
Dla wielu mężczyzn radzenie sobie z rakiem prącia jest przerażającą perspektywą. Częściowa lub całkowita amputacja prącia jest najczęściej najefektywniejszym sposobem na wyleczenie nowotworu, jednak dla wielu mężczyzn ten sposób wydaje się być najgorszym z możliwych rozwiązań. Dla mężczyzn stawiających czoła rakowi prącia zupełnie naturalne są zaburzenia emocjonalne, depresja, uczucie smutku i bezradności. Im lepiej potrafisz przewidzieć i przygotować się na tak zaawansowane emocje, tym bardziej komfortowo przejdziesz przez proces leczenia. Możesz poprosić swój zespół leczniczy o skierowanie do terapeuty, który pomoże Ci poradzić sobie ze swoimi uczuciami i zaakceptować na nowo Twoje ciało.
Czy nowotwory złośliwe prącia można leczyć?
Większość badaczy zajmujących się zdrowiem publicznym uważa, że ryzyko zachorowalności na raka prącia jest niskie wśród nieobrzezanych mężczyzn, u których nie stwierdza się występowania znanych czynników ryzyka. Badania prowadzono wśród populacji Stanów Zjednoczonych. Mężczyźni, którzy chcieliby dodatkowo obniżyć swój stopień ryzyka rozwoju raka mogą tego dokonać poprzez unikanie infekcji wirusem HPV oraz zaprzestanie palenia tytoniu. Ci, którzy nie zostali obrzezani również mogą obniżyć ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy prącia zachowując odpowiedniego stopnia higienę. Większość ekspertów jest zgodna, że obrzezanie nie powinno być rekomendowane jako jedyny sposób prewencji raka prącia.
Higiena intymna
Prawdopodobnie jednym z najważniejszych czynników zapobiegających powstaniu raka u nieobrzezanych mężczyzn jest prawidłowa higiena intymna. Nieobrzezani mężczyźni powinni ściągnąć napletek tak, by oczyścić cały prącie. Jeśli napletek jest za wąski i powstają trudności w jego ściągnięciu, lekarz powinien przepisać krem lub maść, która nałożona na napletek ułatwi jego odprowadzenie. Jeżeli i to nie pomaga, lekarz może przeciąć skórę napletka w ramach zabiegu cięcia grzbietowego, aby ułatwić odprowadzenie napletka.
Unikanie infekcji HPV
Wszyscy mężczyźni powinni zrobić, co w ich mocy, aby uniknąć infekcji wirusem brodawczaka (HPV). W dodatku obniżenie ryzyka powstania raka prącia może mieć nawet większy wpływ na ryzyko rozwoju raka szyjki macicy u kobiet.
Do dwóch głównych czynników wpływających na infekcję okolic intymnych u mężczyzn należą przede wszystkim obrzezanie oraz liczba partnerów seksualnych. Mężczyźni obrzezani (czyli bez napletka) mają mniejszą szansę zostać zakażonymi lub nosicielami HPV, a także zakazić partnera. Przyczyna jednak zostaje niejasna. Możliwym jest, że po obrzezaniu skóra żołędzi ulega zmianom, w wyniku których staje się bardziej oporna na zakażenie HPV. Inna teoria mówi, że powierzchnia napletka (którą usuwamy podczas obrzezania), jest bardziej podatna na infekcje HPV.
Prezerwatywy stanowią pewną ochronę przed HPV, jednakże nie zapobiegają całkowicie infekcji. Mężczyźni, którzy regularnie używają prezerwatyw w mniejszym stopniu ulegają zakażeniu HPV oraz jego transmisji na partnera. Prezerwatywy nie chronią jednak całkowicie, ponieważ nie zakrywają każdego możliwego miejsca zaatakowanego przez wirus HPV, jak np. skóra okolicy genitaliów czy też okolicy odbytu. Jednocześnie prezerwatywy zapewniają pewną ochronę przeciwko HPV, chronią przed zakażeniem wirusem HIV oraz innymi chorobami wenerycznymi. Infekcja HPV może rozwijać się przez wiele lat bezobjawowo: brak widocznej brodawki nie wyklucza zakażenia HPV. Nawet jeśli kobieta lub mężczyzna nie ma brodawek (lub innego symptomu), nadal może być zarażony /-a HPV i przekazywać wirusa dalej.
Niepalenie
Ponieważ palenie zwiększa ryzyko raka prącia, zaprzestanie palenia może to ryzyko obniżyć. Rzucenie palenia lub też niezaczynanie w ogóle jest dobrą drogą do zredukowania ryzyka wielu chorób, w tym raka prącia.
Niektórzy mężczyźni cierpiący na raka prącia nie byli świadomi występowania u nich czynników ryzyka, tym samym trudno jest całkowicie zapobiec chorobie.